Μισοφωνία
Η μισοφωνία είναι μια διαταραχή που σχετίζεται με το περιεχόμενο της ακουστικής πληροφορίας και όχι με την έντασή ή άλλα χαρακτηριστικά της.
Η μισοφωνία περιγράφτηκε αρχικά από τον P. J. Jastreboff το 2001 και συγκαταλέγεται μαζί με την υπερακουσία και τη φωνοφοβία στις διαταραχές ευαισθησίας σε ήχους (Decreased Sound Tolerance). Ορίζεται ως η ασυνήθιστα αρνητική αντίδραση σε ένα ήχο με συγκεκριμένο μοτίβο ή νόημα. Σε αντίθεση με την υπερακουσία, στη μισοφωνία τα φυσικά χαρακτηριστικά του ήχου (ένταση, συχνότητα κτλ.) είναι δευτερεύουσας σημασίας καθώς αυτό που πυροδοτεί τα έντονα αρνητικά συναισθήματα είναι το περιβάλλον που βρίσκεται κάποιος, το άτομο που παράγει τον ενοχλητικό ήχο, οι παρελθοντικές εμπειρίες που συνδέονται με το συγκεκριμένο μοτίβο ήχου και η συναισθηματική του κατάσταση εκείνη τη δεδομένη στιγμή1.
Οι ήχοι που συχνά πυροδοτούν τη μισοφωνία μπορεί να είναι: το μάσημα, η κατάποση, το ροχαλητό, η φωνή ενός συγκεκριμένου ατόμου ή και η ανάσα του, τα ζάρια, το χτύπημα των κλειδιών, το κλάμα ενός μωρού κτλ..
Σχετικά με την επιδημιολογική εμφάνιση της μισοφωνίας στο γενικό πληθυσμό, τα στοιχεία που υπάρχουν είναι φτωχά. Σε μελέτη της κλινικής του πανεπιστημίου Emory της Ατλάντα, υπολογίζεται πως περίπου το 3,2% του γενικού πληθυσμού αντιμετωπίζει κάποιου βαθμού μισοφωνία.
Ο N. Bauman, M.S., Eng., Ed.D., F-AAA που ασχολείται με διαταραχές ευαισθησίας σε ήχους, στη συνάντηση της Αμερικάνικής Ακαδημίας Ακοολογίας του 2016 ρώτησε το κοινό σε μια ομιλία του: Μήπως οι περισσότεροι από εμάς είμαστε λίγο μισοφωνικοί; Πολλά άτομα εκνευρίζονται ή αναστατώνονται όταν ακούνε τον ήχο που κάνει το κομπολόι, τον ήχο που κάνουν τα ζάρια στο τάβλι ή ανατριχιάζουμε από τον ήχο της κιμωλίας στον πίνακα. Όμως η αρνητική αντίδραση των ατόμων που ενοχλούνται από τους παραπάνω ήχους δεν είναι αιφνιδιαστικά έντονη, μόνιμη ή εκτός ελέγχου. Μπορεί να παραπονεθούν στιγμιαία ή να διαμαρτυρηθούν, αλλά μέχρι εκεί. Στην μισοφωνία κατηγοριοποιούνται τα άτομα που έχουν εξαιρετικά αρνητικές αντιδράσεις σε συγκεκριμένους ήχους ή μοτίβα με αιφνιδιαστικά αντανακλαστικά χαρακτηριστικά. Δεν σκέφτονται πριν αντιδράσουν. Η αντίδραση έχει συνδεθεί συναισθηματικά με το ακουστικό προϊόν και εμφανίζεται ανεξέλεγκτα μέσω του συμπαθητικού και κεντρικού νευρικού συστήματος. Ο Bauman ανέφερε χαρακτηριστικά: η κατάσταση αυτή σαν ένα αυτοκίνητο που του έχουν σπάσει τα φρένα!2
''Πάλεψε ή φύγε''
Η αντίδραση ‘’Πάλεψε ή Φύγε’’ είναι η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που μπαίνει ο οργανισμός όταν αντιλαμβάνεται μια απειλή.
Οι αντιδράσεις των ατόμων με μισοφωνία στους ενοχλητικούς ήχους ποικίλουν, όπως επίσης και η σοβαρότητα των αντιδράσεων αυτών. Η αντίδραση ''Πάλεψε ή Φύγε'' είναι η ορολογία που χρησιμοποίησε ο Walter Bradford Cannon την δεκαετία το 1990 για να περιγράψει την κατάσταση στρες που βρίσκεται ένα ζώο όταν εντοπίζεται απειλή επιβίωσης3. Έχει παρατηρηθεί ότι σε άτομα με μισοφωνία το παραπάνω φαινόμενο αποτελεί κοινό χαρακτηριστικό.
Τα έντονα αρνητικά συναισθήματα που δημιουργούνται από την παρουσία ενός μισοφωνικού ερεθίσματος περιγράφονται συνήθως ως θυμός, σύγχυση, εκνευρισμός, άγχος, δυσφορία, ένταση. Αυτή η συναισθηματική φόρτιση οδηγεί τα άτομα να θέλουν να σταματήσουν άμεσα την ακρόαση του συγκεκριμένου ήχου είτε φεύγοντας από το χώρο, είτε σταματώντας τον ήχο από την ίδια την πηγή του. Όταν ο ήχος παράγεται από κάποιο άλλο άτομο (συνήθως πρόκειται για γνώριμα άτομα) τότε μπορεί να μιλάμε για μια ανάρμοστη ή προσβλητική συμπεριφορά, επιβολή της παύσης του ηχητικού ερεθίσματος και πιο σπάνια για βίαιες αντιδράσεις.
Τα άτομα με μισοφωνία έχουν άγχος, είναι νευρικά, έχουν μειωμένη κοινωνικότητα και γενικά η ποιότητας ζωής τους επηρεάζεται αρνητικά.
To 2013 ο Arjan Schoder του Πανεπιστημίου του Αμστερνταμ δημοσίευσε μια μελέτη μέσω της οποίας πρότεινε να κατηγοριοποιηθεί η μισοφωνία ως ψυχιατρική διαταραχή. Η άποψη αυτή στηρίχθηκε στη συσχέτιση που εμφανίζουν τα συμπτώματα της μισοφωνίας με συμπτώματα άλλων ψυχιατρικών διαταραχών κατηγορίας DSM-IV-TR και ICD-10, όπως η ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, το μετατραυματικό στρες, η κοινωνική φοβία, η ειδική φοβία κα. Παρά ταύτα, η πρότασή του δεν έχει υλοποιηθεί ακόμα καθώς υπάρχουν αρκετές επιστημονικές ομάδες που το αμφισβητούν4.
Ο μηχανισμός πυροδότησης της μισοφωνίας δεν είναι ακόμα γνωστός. Παρόλα αυτά το νευροφυσιολογικό μοντέλο προσφέρει μια πιθανή επεξήγηση του φαινομένου. Σύμφωνα με την προσέγγιση αυτή, ένας συγκεκριμένος ήχος ξεκινά να γίνεται ενοχλητικός όταν δημιουργηθούν οι απαραίτητες συνάψεις στο εγκέφαλο. Οι συνάψεις αυτές δημιουργούνται μεταξύ του ακουστικού φλοιού, που είναι υπεύθυνος για τον εντοπισμό και την αξιολόγηση του σήματος, και του μεταιχμιακού συστήματος, που αποτελεί το εργοστάσιο παραγωγής συναισθημάτων του ανθρώπου. Έτσι όταν ένας ήχος με συγκεκριμένο μοτίβο συσχετιστεί με έντονα αρνητικά συναισθήματα, μέσω του αυτόνομου νευρικού συστήματος ξεκινά να προκαλεί ακούσια ενόχληση στο άτομο. Η ενόχληση ευαισθητοποιεί τον ακουστικό φλοιό στο άκουσμα αυτού του ηχητικού ερεθίσματος και συνεπώς γεννάται ένας φαύλος κύκλος μεταξύ του ήχου και των αρνητικών συναισθημάτων. Πάνω στη θεωρία αυτή βασίζονται και οι προτεινόμενες τεχνικές αποκατάστασης για τη μισοφωνία.
Στα πλαίσια αυτά, η ομάδα μας που ασχολείται με περιστατικά του φάσματος των διαταραχών ευαισθησίας σε ήχους (Decreased Sound Tolerance) αναλαμβάνει διεπιστημονικά να αντιμετωπίσει και περιπτώσεις με μισοφωνία. Η Παναγιώτα Σκουρή ECE, certCBT, cert Stress Management, έχει εκπαιδευτεί στην κλινική Jastreboff Hearing Disorders Foundation της πόλης Columbia, της πολιτείας Maryland των ΗΠΑ από τον ίδιο τον P. J. Jastreboff στις τεχνικές αντιμετώπισης και είναι υπεύθυνη αξιολόγησης για τα περιστατικά αυτά.
Εφόσον εσείς ή κάποιος αγαπημένος σας πιστεύεται ότι υποφέρει από Μισοφωνία κλείστε ένα ραντεβού αξιολόγησης.
Συχνές ερωτήσεις:
Μπορεί να υποφέρει από Μισοφωνία ένα παιδί ή ένας έφηβος;
Η μισοφωνία αρχίζει συνήθως στην παιδική ηλικία ή την πρώιμη εφηβεία5. Οι συνθήκες που δημιουργούνται σε αυτές τις ηλικίες σε συνδυασμό με την εξελισσόμενη ωρίμανση που παρατηρείται σε πολύπλοκες δομές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τα συναισθήματα, την εξάρτηση και συμπεριφορά είναι καθοριστικοί παράγοντες στην ανάπτυξη της μισοφωνίας.
Μπορεί να συνδυάζεται η μισοφωνία με άλλα νοσήματα;
Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις που άτομα με μισοφωνία μπορεί να υποφέρουν παράλληλα και από άλλες διαταραχές όπως Μετατραυματικό Σύνδρομο, Μανιοπαρορμητική Διαταραχή ή Διαταραχή Κεντρικής Ακουστικής Επεξεργασίας.
Ποια είναι η χρονική διάρκεια μιας συνεδρίας αξιολόγησης;
Μια συνεδρία αξιολόγησης διαρκεί μιάμιση με δύο ώρες. Είναι πάντα χρήσιμο ο ενδιαφερόμενος να συνοδεύεται από κάποιο αγαπημένο πρόσωπο, να είναι ξεκούραστος και να μην υπάρχει πίεση χρόνου.
Πόσο εύκολο είναι να διαγνωστεί ότι ένα άτομο υποφέρει από μισοφωνία;
Η Μισοφωνία είναι μια διαταραχή που έχει πρόσφατα περιγραφή και δεν έχει σαφή κλινικά στοιχεία. Υπάρχουν όμως ποιοτικά χαρακτηριστικά που βοηθάνε σημαντικά στην τελική εκτίμηση.
1. Jastreboff, M. and Jastreboff, P. (2014). Treatments for Decreased Sound Tolerance (Hyperacusis and Misophonia). Seminars in Hearing, 35(02), pp.105-120
2. N. Bauman. Misophonia an auditory impulsivity disorder. AAA, Phoenix, Arizona, Aplil 2016
3. Walter Bradford Cannon (1915). Bodily changes in pain, hunger, fear, and rage. New York: Appleton-Century-Crofts. p. 211.
4. Schröder, A., Vulink, N. and Denys, D. (2013). Misophonia: Diagnostic Criteria for a New Psychiatric Disorder. PLoS ONE, 8(1), p.e54706.
5. Edelstein M, Brang D, Rouw R, Ramachandran VS. Misophonia: physiological investigations and case descriptions. Frontiers in Human Neuroscience 2013;7:1-11